شعر ومتن کردی و فارسی

Navên Rengan – نام رنگها به زبان کردی

نام رنگهای مختلف به کردی چیست؟ در این نوشته با نام بیشتر رنگها در کردی آشنا می شوید. از رنگهای آبی و قرمز و سبز گرفته تا رنگهای خاصی مانند بور، بلوند، فیروزه ای، پوست پیازی، بژ و …

 

نام رنگها به کردی – Reng
Şîn, Hêşîn – آبی  
Binefşî, Binefş, Mor, Xemrî – بنفش  
Pembe, Pemberî – پوست پیازی، صورتی  
Firûzeyî – فیروزه ای  
Sût – صورتی  
Kekeşîn  
Zîv – نقره ای  
Gewr – خاکستری  
Kesk – سبز  
Keskêzer – زیتونی  
Zer – زرد  
Qîçik – زرد روشن  
Zêr – طلایی  
Tûtik, Narincî – نارنجی  
Pirteqalî – پرتغالی  
Sor: سرخ، قرمز  
Gewez  
Qehwayî – قهوه ای  
Qemer – قهوه ای کم رنگ  
Bej – بژ  
Reş – سیاه  
Sipî, Berfî, Sîs, Qaş – سفید  
Belek – سیاه و سفید، ابلق  

  • Pembe: Rengê pîvazî, پوست پیازی
  • Qehwayî: Rengê qehwê, قهوه ای
  • Qer: رنگی بین قهوه ای سوخته و سیاه – Beranê Qer.
  • Reş: Tarî. Şeva reş. سیاه
  • Reşbelek: Sipî û reş têkel. Çavên reşbelek.
  • Belek: Reş û sipî bi hevre.
  • Sipî: Rengê berfê. سفید
  • Sîs: Tiştê tava rojê lê nedayî û sipîtaleye. سفید
  • Şîn: Rengê esmanî, derya. آبی
  • Şîrikî: Rengê mina şîrî. شیری
  • Xakî: Rengê axê, rengê xak. Cilikêt serbazan rengê xakîne. خاکی
  • Zer: Rengê rojê, rengê mûzê, rengê belgên payîzê.
  • Kej: بور
  • Zerê: بلوند
  • Berfî: Rengê sipî xweşik mîna berfê.
  • Genimî: Rengê mîna genimî. گندمی
  • Esmer: Genimî. گندمی
  • Gewr: Rengê sipîyê tarî. خاکستری
  • Boz: Gewr, Rengê vekirî yê erdê. ابری، خاکستری کم رنگ
  • Poş: Rengê sipî yê ser şînî ve. Pirça nîvnîve sipî û reş.
  • Hinarî: ber bi sorekê geş ve ye. اناری
  • Binefşî, Binefş, Mor, Xemrî: بنفش
  • Xemrî: Rengê şîn û sor yên têkel. بنفش

Keskesor yê ji heft rengan pêkhatîye, li dema barana hûr yan hebûna xunavê peyda dibe, ku rengên rojê berevajî di ke; sor, pirteqalî, zer, kesik, esmanî, şîn û mor.

 

چهار شنبه 31 خرداد 1391برچسب:, :: 18:27 :: نويسنده : hevydar

لاهوتی

سازندە جهان

دهقان خوراک و فعلە جهان را بپا کند

بیجا گمان مبر تو کە این را خدا کند

بی شک و شبهە نیست خدائی، اگرکە هست

مظلوم را مسخر ظالم چرا کند؟

اللە و شاه آلت صنف ستمگرند

زاهد ریا پرستد و کار ریا کند

سرمایە گر فنا شود، اول امام شهر

دست خدا و دامن دین را رها کند

دارا بە بزم بادە و سرگرم سادە است

فرصت کجا کە فکر  بەحال گدا کند؟

باید کە داس رنجبر و پتک کارگر

مظلوم را ز پنجە ظالم رهاکند

کو انقلاب سرخ؟ کە دارای بیشرف

بالا بە پیش تودە زحمت دوتا کند!

نصرت ز اتحاد و و ز علم است و انقلاب،

با کارگر بگوی کە ترک دعا کند!

چهار شنبه 31 خرداد 1391برچسب:, :: 17:50 :: نويسنده : hevydar

 باوێ فه خرییا  

باوێ فه خرییا  ( پدر فخرییا ) نام یک کلام (سروده ) عشقی کلاسیک است . که به وسیله ده نگ بیژان (آوازخوان های کلاسیک ) به صورت ادبیات شفاهی به یادگار مانده است.خود من این کلام را بسیار دوست دارم و بارها شنیده ام .و هر بار برای من تازگی دارد.داستان از این قرار است .
دخترکی فله ( مسیحی ) که در زیبایی همچون ماه تابان بوده , عاشق قهرمان داستان یعنی باوێ فه خرییا می شود , عشقی به زلالی و پاکی آب , صادقانه و از ته دل , به گونه ای که دخترک ده ها بیت و شعر و کلام در باره این عشق سروده و این سروده ها دستمایه آواز دنگ بیژان می شوند . ولی این عشق پاک و بی آلایش یک جانبه بوده , ودختر مسیحی از ترس اینکه باوی فخرییا مسلمان بوده و او مسیحی و شاید ازدواج سر نگیرد آنرا در دل نگهداشته و به زبان نمی آورد. او در اثر ناکام ماندن از یار, مجنون صفت در حال سرودن شعر درد دل خود را با آواز خوشی که داشته بیان نموده است . و باوێ فه خرییا از موضوع خبر نداشته است .
باوێ فهخرییا کی بوده است ؟
نام اصلی او صبری حاجی محمدمصطی قوتو بوده است . رئیس عشیره رسکوتان , دلاوری رشید و بسیار جوانمرد بوده است . گفته می شود که او از خانواده فلیت قوتو بوده است .صبری با عشیره خود در منطقه خرزان از توابع باتمان زندگی میکرده و چون دختری به نام فخرییا داشته دختر مسیحی در اشعار و سروده های خود او را به این شکل نام برده است .به همین خاطر, مدت ها کسی , حتی خود صبری هم متوجه قضیه نمی شدند.
 سالها  می گذرد تا اینکه کلام مشهور ((باوێ فه خرییا)) توسط دنگ بیژان خوانده و به گوش صبری می رسد , بویژه اینکه کلام با این بیت شروع می شود
باوێ فه خرییا , که کێ یا هو , تورنێ مالا عه زو ,
ترجمه : پدر فخری یا , برادر یاهو , نوه خانواده عزو
این مشخصات کامل صبری  بوده است . و صبری متوجه می شود  که این سروده در باره او گفته شده است , ولی دیگر دیر شده بود  او متاهل بوده و نمی تواند با دختر مسیحی ازدواج کند . ولی می گوید اگر از قبل موضوع را می دانسته او را به دین اسلام دعوت و با او ازدواج می کرد.  
واین آن کلام مشهور است که مرحوم عودال زینکه , شاکرو , شوان پرور و چندین نفر دیگر آنرا تا کنون اجرا کرده اند:
Bavê Fexriya qurba min go îro dinya ewr e....
Ax lo nabe sayî, hawar li min min rebenê
Lê li Bavê Fexro derketine Tabûra Sêrtê taqîbatê bi sê alayî
Hawar li min oy...

Gelî gundî û cîranan çima Bavê Fexro ne li mal e?
Hûn dibînin ode ji mêvanan xir û xal e
Hawar li min min rebenê

Bawê Fexriya qurba min go ji înê heta înê
Hawar li min min rebenê
Îro sê ro sê şev e Bavê Fexro birîndar e li nav nivînê…
Ezê rabim daw û delingê xwe hilgêvim herim Hadhaka xopan,
Mala Erekêlê Hekîm, bêjim hekîmo qurba sîng û berê min rebenê
Ji Bavê Fexro re bike melhema devê vê birînê hewar li min
Heyfa mêra ye di çi halî, hawar li min min rebenê

Min go Bavê Fexro were em bi destê hevdu bigrin...
Ax lo herin çiya, hawar li min min rebenê
Lê li min şewitiyê ezê derbasî hêla malê bûme
Bavê Fexro bi ser birînê xwe de kûr dinaliya hewar li min
Heyf û xebîneta Bavê Fexro, Suwarê Gêjo, Torinê mala Ezo
Birîndar bû bi sê gulên va Romiya ax hawar li min min rebenê
Emrê çûyî carde nayê min rebenê

Bavê Fexriya qurba min go bi qizanî ay…
Pir delal bûm hawar li min min rebenê
Gidî qurban bi bûkanî ay… karxezal bûm hewar li min
Bişewite mala mêrê xirab û Romiyan
Çawa sala îsal qir û qal bûm
Ax emrê çûyî carde nayê ay…
یک شنبه 28 خرداد 1391برچسب:, :: 20:30 :: نويسنده : hevydar

mîrekê gute şahzade xanimekê : ez ewîndarê te me

şahzadê gut : xwoşka min ji min xwaşiktire û pişt serê te rawestîyaye

mîr serê xwe zivirand kesek pişt serê wî tunebû ...gut : ka kes tune

 

şahzadê gut : tu ne ewîdarî çima ku ewîdar tenê bi ewîna xwe mêze(temaşe) diket


 

ka roj(کوروش کبیر)

یک شنبه 28 خرداد 1391برچسب:, :: 20:24 :: نويسنده : hevydar

پراکندگی زبانی در کشور ایران

کردهای عزیز رنگ آبی مخصوص شماست!!!

شنبه 27 خرداد 1391برچسب:, :: 23:1 :: نويسنده : hevydar

 ROVÍ Ú MAR

Rojheke gelek xedar
Búne bira roví ú mar

Li zozané wan
Nebariye berf ú baran

Xela rabúye, hishk búne ber ú dar
Wana beré xwe dane desht ú newal

Hatine ber cemekí mezin
Felaté avé lé bipezin

Mar daye girí
Sitérén cavan wek liba tirí

Roví jhé pirsí
"Xér e bira, cima ditirsí"

Roví bi dilekí shewití

 

ادامه مطلب ..............بروید..........



ادامه مطلب ...
شنبه 27 خرداد 1391برچسب:, :: 22:13 :: نويسنده : hevydar

ییلماز گونای پادشاه زشت کوردان

یلماز گونای

همیشه هنگام صحبت از سینمای ترک و کورد، “ییلماز گونای” نخستین نامی است که به ذهن می‌آید.

گونای در سال ۱۹۳۷ در یکی از روستاهای اطراف شهر آدانا در ترکیه در خانواده‌ای کوردتبار به دنیا آمد. نام واقعی او یلماز پوتون Yilmaz Pütün است. اما وی خود را ییلماز گونای(به فارسی«جنوب تسلیم ناپذیر») نامید.

علاقه‌ ی وی به هنر هفتم از دوران نوجوانی شروع شد. او بارها همچون نمایشگرهایی دوره گرد، تنها همراه با پروژکتورش به میان چادرنشین‌ها می‌رود و به این ترتیب سلیقه ‌ی عمومی مردم را کشف می‌کند.”گونای”، با قیافه ی یک روستایی معمولی و منش جوان‌های محله‌های زیبای استانبول، به وسیله ی قدرت بازی و شناختش ازعلایق مردم، خیلی زود با لقب (شاه زشت) در سینمای ترک مشهور می ‌شود.

دهه‌ی ۱۹۶۰ را”گونای”، برای تهیه ی فیلمهای مستند از تحولات اجتماعی ترکیه، پشت دوربین می‌گذراند. با(سئیت هان) (Seyyit Han ,۱۹۶۸) که یک داستان عشقی ناگوار کوردی است، موفقیت بسیاری به دست می‌آورد و پس از آن با “گرگ‌های گرسنه” (Aç Kurtlar (۱۹۶۹، عصر جدیدی را در سینمای ترکیه بوجود آورد. اما در واقع فیلم “امید”

(Umut ,۱۹۷۰) بود که”گونای”را به سینماگران اروپایی می‌شناساند.

اثرات اجتماعی موفقیت ‌آمیز فیلم‌هایی که”گونای” در آنها بعنوان فیلمنامه نویس، بازیگر و کارگردان ظاهر می‌شود، به دلیل حمایت ملت کورد و دانشجویان، قدرتهای ترک را در آن زمان نگران می کرد. به همین دلیل”گونای” پس از کودتای نظامی

۱۹۷۰، به اتهام تبلیغ نظامهای اشتراکی و انفصالی(کمونیسم و سپاراتیسم) به دوازده سال زندان محکوم می شود.

وی در زندان نیز به نوشتن فیلمنامه هایش ادامه می دهد. (رمهLe Troupeau) و (یول Yol) شاهکارهای پس از زندان وی هستند که نگاهی شکسپیری بر ظلم نظام سیاسی، کهنه گرایی اجتماعی و وضعیت زنان کورد و ترک دارند.

“گونای” از سال ۱۹۸۰ به خاطر نوشته‌ها و فیلمهایش به بیش از صدسال زندان محکوم شد و برای اولین بار در زندگی هنری‌اش دچار ممنوعیت کار سینمایی می شود. حکومت ترکیه  کپی فیلمهایش را ممنوع می‌کند و آنها را از بین می‌ برد. همچنین ارتباط‌ش را با دنیای خارج از زندان قطع می ‌کنند. اما “گونای” پس از چندین ‌بار تلاش پی درپی بالاخره موفق می‌شود تا در پاییز۱۹۸۱ از راه دریا به فرانسه فرار کند و درآنجا پناهنده شود. در بهار۱۹۸۲فیلم(یول) در جشنواره ی(کن) اکران می ‌شود و(نخل طلایی) این جشنواره را با فیلمی از”کوستا گاوراس”(Costa Gavras) شریک می‌شود.

“ییلماز گونی” سرانجام در سپتامبر ۱۹۸۴ میلادی در پاریس در سن ۴۷ سالگی و در اوج شهرت خود، بر اثر بیماری سرطان در گذشت. یک روزنامه‌ی ترکیه درگذشت وی را چنین اعلام می کند: (فیلم تمام شد!).

یلماز آثار متعدد و ارزشمندی از خود برجای گذاشت که از این میان آنها میتوان به موارد زیر اشاره نمود:

۱۹۸۳ دیوار (Duvar)

۱۹۸۲ راه (Yol)

۱۹۷۸ رمه (Sürü)

۱۹۷۴ رفیق (Arkadaş)

۱۹۷۴ بیچاره ها/بدبخت ها (Zavallılar)

۱۹۷۳ بابا (Baba)

۱۹۷۱ مرثیه (Ağıt)

۱۹۷۱ ناامیدها (Umutsuzlar)

۱۹۷۱ درد (Acı)

۱۹۷۱ اختلاس کنندگان (Vurguncular)

۱۹۷۱ عبرت (İbret)

۱۹۷۱ فراری‌ها(Kaçaklar)

۱۹۷۱ فردا آخرین روز است(Yarın Son Gündür)

۱۹۷۰ هدف زنده (Canlı Hedef)

۱۹۷۰ امید (Umut)

۱۹۷۰ عثمان، سرباز پیاده (Piyade Osman)

۱۹۷۰ هفت شرور (Yedi Belalılar)

۱۹۶۹ گرگهای گرسنه (Aç Kurtlar)

۱۹۶۹ یک مرد زشت (Bir Çirkin Adam)

۱۹۶۸ پیره نوری (Pire Nuri)

۱۹۶۸ سیدخان: عروس خاک (Seyyit Han: Toprağın Gelini)

۱۹۶۷ گلوله به من اثر نمی‌کند (Bana Kurşun İşlemez)

۱۹۶۷ اسم من کریم (Benim Adım Kerim)

۱۹۶۶ اسب، زن، اسلحه (At Avrat Silah)

چهار شنبه 24 خرداد 1391برچسب:, :: 23:6 :: نويسنده : hevydar

                   ZOZAN                        

Zozanê me bilind in
Tev bi zevî û gund in
Di wan hene avên sar
Jêkênabin ber ûdar
Raxerên wan gulçîçek
Teyr û tû tê de lek bi lek
Havînan em diçin wan
Tevî koç û pez û gan
Derbas dikin rojên germ
Li ser wê nefela nerm
Dilîzin her direvin
Heyanî koç dakevin
Dema çiya dibin sar
Payîz dibe em tên xwar.

چهار شنبه 24 خرداد 1391برچسب:, :: 12:34 :: نويسنده : hevydar

سرویس طلایی پیدا شده در کردستان

دو شنبه 22 خرداد 1391برچسب:, :: 13:51 :: نويسنده : hevydar

عیشو 1

عیشو 2

عیشو 3

ادامه مطلب ......بروید...............



ادامه مطلب ...
سه شنبه 16 خرداد 1391برچسب:, :: 18:40 :: نويسنده : hevydar

امام خمینی (ره): 

امید دارم ملت های اسلامی وملت بزرگ ایران با یک تحرک فرهنگی گسترده بتوانند مسلمانان را از فقر وتنگنای علمی در آورند .

بیست و سومین ساگرد ارتحال بنیانگذار کبیر انقلاب ،سراسر ایران عزیزم را به ماتم برد روحت شاد ای امام فرزانه.

شنبه 13 خرداد 1391برچسب:, :: 14:55 :: نويسنده : hevydar

ابزار آلات پیدا شده در کردستان باستان

شنبه 13 خرداد 1391برچسب:, :: 14:39 :: نويسنده : hevydar

Beroşê bîne

 

 

Li gundik ê Çelebîyan,dawet a Kazim ê Birê Çawîs bû...Wekî tê zanîn nan ê dawetê;ji kevnesopîyek e bav û kalan e.Îca dîsa nan ê dawetê hatîye pijandin,li herêmê jê re di bêjin"mûlid"...Gelek car ji girar a bulxur,an birincê û tirsik a fasolîyan pêk tê...
 
Ka wê gavê kîye ez jî wek we bas nizanim;yek radibe bi mahneya ku"xwarin kêm xwê ye"ji dêlev a xwê;toz a sabûn a gewr bi nav a tirsikê ve wer dike.Hemû berbû bê hay a xwe ji wê mûlidê têr a dil ê xwe dixwin...Her wiha tevê wan jî versoskî dibin...Îca bê lome be hûn jî dizanin gava yek bi versoskê keve û destav a wî bê;ji xwe çîya jî nikarin xwe li ber ragirin...De îca ka em bi hev re biçin çend malên gundîyan bê çi li wan qewimîye...
 
Hema mal a yekem ya Iniz ê Sêxmûs ê Iniz e...Qaso ew jî ji berya çend salan ve ye;weke gelek hechecîkan bûye hecî,tobedar ê ber destên gelek Sêxên bi nav û deng e,vê êvar a teng ketîye nav a nivînan,qolincên tuj û stûr ketine navê,xwe bi ser hev de diguvêse,nirte nirt a wî ye...Xurînek ji xurîn a ewrên terezên biharê ji nav a wî hildiçe...Xwe wek mirîyê li ber sekaratê virde wêde li  hev ba dide...Wek hemû pepûkên berbûyan;ji jan a hindir ê xwe,navkutkan li xwe dide...Reben ê Xwedê her ku destav lê zor dide,di peke diçe derve,lê gava doxwîn a serwal vedike rûdinê çi qes xwe di esêre û di eciqîne,tu tistek ji ber naçe...Bi rewsek e soro moro û têr a xwe di cemide,vedigere nav a nivînan...
 
Belê çawa ku dighêje nav a nivînan,lihêfê davêje ser xwe,hîn ku lê germ nabe,dîsa lê dide zorê...Nizanim car a çendan e bi vî rengî diçe û tê...Wek mirîsk a ku hêk pê re be,û cih nakevê ku wê mîrat maya hêkê lê dîne...Ji van caran careke din;dîsa lê zor dike,hema vê carê hîn xwe na gihîne ber derî jî zîqînek gewre ji ber diçe,mîna ku merev çadirekê bi çirrîne dengekî ji xwe ber dide...Hema em zêde dirêj nekin;bi daw û teskên xwe ve ber bi jêr ve...
pirrrrrrrrrrrrrtttt...çîîîîîrrrrrrrrrrrrrrttt...zirt...zirt...pûûûzzzzzzzzz....fiçirrrrttt...Emojin a Melesê jî wek wî xwe bi ser hev de diguvêse belê ewê xwe ew qas ber nedaye...Pê re di xeyide di bêje;"xuma qey hindir ê te xera bûye...ma ne dibû te xwe bi gîhanda derve?"...

Apê Iniz;bûye ku tu bi ser ê poz ê wî bigre wê ruhê xwe bide...Bi hêrs û kerb bi ser emojn a Melesê ve di qîre;
-Keçê ji êvar de tu nabîne ez bûme wek mirîsk a hêk di qûnê de asê bûye...Qey min karîbûya minê bigirta ...de va min xwe jê xelas kir...heyla min bikira dîya Kazimo û heta bighê dawet û mûlid a wî...

Di vê navê de mal a ap ê Sîrac jî jixwe cîran ê wanin...Deng ê wî tê...bi xaltîk a Xecê re dike pin û pin...Rebno bûye wek heb a li miqilkê...serîyekî diçe û yekî tê...Xaltîk a Xecê jê re di bêje "çima te hinek çaya giran venexwar?wê hinekî belkî sewt a nav a te biskênanda"...Yabooooooo!apê Sîrac;ji xwe ji ser xwe çûye!...hema mîna keleskofekê gotinan li pêy hev rêz dike,wek her car;di bêje"Min di mûlidê de rît,min di mûlidê de rît....min di....û vê carê gotin nêvcî ma...hema doxwîn vekir serwal ket erdê û ji ser ê pêlikê ber bi jêr ve berrada...Bi derbekê çi di navê de hebû vala kir...Deng ê rîtin a wî;di bê dengîya sevêde;mîna ku merev dîwarekî hiskber xera bike belav bû çû....set a vîjik a wî daket heta ber deryê hewsê..pirrtîn a wî gîhast heta ber mala Hec Mihemed ê Emîn...Ji xwe ew jî ji êvar de daw a xwe li nav a xwe gerandibû...ji qolincan xew ne ketibû çavan...

Ka hey em hatine heta vir,çawîs ê qereqolê jî jixwe di ser mal a herdu birayan re ye...Deng ê pepûk ê çawîs tê;merev di zane ku tê de asê bûye dernakeve...ji jin a xwe Azîze re di bêje;"Ûlan Azîze...bû pêzevengler içimi disîma çikardilar...Anamî avradimla üst üste koyup bellediler...Yarin hepsînî tek tek karakolda falakaya çekip sirayla osurta osurta dövmesem tekrar bütün köy anami bellesinler...Mixabîn çawîs ê qeseng,delal,zirtek û fortek;berî ku gotinên xweyî qelew bi qedîne;bû pirrrtîn û çirrrrtîn û vîje vîj a qûn a wî...ew vîjik û virrik a wî di devdeling a sal ê wî re da der...herrikî ser bot a wî ku her ji hilmekê ji bo ku zêde bi biriqîne bi dor bi paqên çîp a xwe dixist...

Îcar tew mal a Smeîl axa jî li miqabil xuya ye...îsev li ba wan jî ser û soresek bê nav û deng li dar e...wek her kesî ew jî vê êvar a xerab,di rewsek ne xwes de ye;bê lome be...dûr î ser ê hazir û guhdaran...ji kerb û bahc a ku ev çendîn car e diçe derve û ji qolincên nav a xwe safî nabe;hîn jî xwe bi ser hev de di qurnisîne û di engirîne...hindik maye rêvîyên wî di dev ê wî re bavêjin...Xwedê bi tenê di zane bê çend caran hatiye û çûye derve û hindir...Vê carê jî dikeve nav nivînan...li wî dide zorê...ew fêm dike ku nema kare xwe bighîne derve...bi ser jin a xwe de di qîre di bêje;"Lê Bedîya!...bedîya(Bedrîya)keçê zû tistekî bîne ez nema dighêjim derve...zû zûûû,min bi erdê ve berda..."

Bedrîya rebenka Xwedê;xew li ser çavan,di peke wek morîka ji tayê xwe filitîbe bi awayekî tayis,di bêje"kuro ma tu dîn bûye wî li min rebenê ezê ji te re çi bînim tê tê de birrî"?...Axê bi derewan;di bêje "keçê lawo hema berosê bîne berosê"...

جمعه 13 خرداد 1391برچسب:, :: 13:53 :: نويسنده : hevydar

کردستان مهد موسیقی جهان

 

 

 

تاریخ نویسان و موسیقی دانان معروف جهان معتقدند که ; کردستان مهد تمدن موسیقی جهان به حساب می آید.
گزنفون تاریخ نویس یونانی در این باره نوشته: بعد از حمله یونان به ایران و شکست
کوروش
هخامنشی از یونانی ها ، هنگامی که لشگر یونان قصد بازگشت از کردستان را داشت ، کوردها با خواندن نغمه ها و سرودهای دسته جمعی ، یونانی ها را مورد حمله قرار دادند.
گزنفون افزوده که : چگونه کوردها در آن زمان با هنر موسیقی آشنایی داشتند و حتی از آن در جنگ ها هم استفاده می کردند.

 

ادامه مطلب ...............بروید........



ادامه مطلب ...
پنج شنبه 11 خرداد 1391برچسب:, :: 23:49 :: نويسنده : hevydar

عکس عایشه شان

عیشه شان

عیشه شان

عیشه شان

چهار شنبه 10 خرداد 1391برچسب:, :: 22:23 :: نويسنده : hevydar

Conî û dan

Dema dibû payîz gundiyên me tevdîra zibistanê didîtin. Zivistana, li welat gelek berf dibarî, rê û dirb dihatin girtin, pirr mirov hebûn ku şeş meha çavên wan bi bajêra nediket. Dê pêwîst bû ku tevdîra şeş meha bahata girtin.

Tevdîr çî bûn? Kesên heywanên wan heba kâ û gîha dicivandin, mêrgê wan heba diçinîn, hinekan gîha hûrdikirin dikirin kâ. Van salên dawîn hima herkesî gîhayê xwe hûrdikirin dikirin kâ, jiber hinek kesên nebaş gîha dişewitandin. Kesên mêrgê wan tunebana an rûyê mêrga kirî dikirin an jî, ji xwe re kâ û gîha distendin, bi vî awahî tevdîra heywana dihat dîtin. Carnan ku zivistanê dirêj bikira hinek kes kâ û gîhayên wan têr nedikir, kesên perê wan heba dikirîn, hinekan jî pezên xwe li cîrana belav dikirin heta çêre derketa. Hinek kesan jî pezên xwe dibirin welatê jêrîn, wek Riha û Amedê. Lê tevdîra mal jî hebû. Ew jî bi gelemperî genim kelandin (Serhediya jê re bilxur kelandin digotin) û dan kutan bû. Çend torbe arvan, kartol, pîvaz û tenekên rûn, penêr û toraq jî nedihat jibîr kirin. Lê van salên dawîn gelekan di şûna rûnê mal de yên sun’î (serhediya runê vite digotin) distendin, jiber ew rûna him sivik bû û him jî erzan bû. Vana karên serbixwe bûn, lê genim kelandin û dan kutan pirrê caran cîrana bihev re alîkarî dikir. Wê biçuna devê çemekî, genimê xwe bişûştina, agirê xwe vêxistina, berôş û sîtilên xwe danîna ser agir, genim têxistinayê û bikelandina. Piştî kelandinê genim diperçivî, lê bi rastî dema ku hêj germ bû gelek tam jî têde hebû. Carnan cîranan ji cîranan re genimê kelandi diyarî dikirin, me jê re digot bilxur hêj ku nahatibû hêran jî.

Piştî kelandinê genim li ser qesîl û palasa radixistin. Dema baş hişk biba îja ew genima an dibû bilxur an jî dibû dan. Pirrê kesan 3-4 torbe bilxur çêdikirin û bi qasî torbekî ji dan. Lewra dan wek bilxur pirr nedihat xwarin. Bilxurê me him di şûna xwe de û him jî di şûna birinc de dihat bikar anîn. Bi rastî tama bilxur jixwe ji birinc jî xweştir e, lê hinek kesên maldar birinc jî distendin, dema mêvan bahatana birinc meqbûltir bû. Boy vê jî hinek kesan xwarina bilxur biçûk didîtin. Ku dema hinekan liser nan û zadê wan henek bikirina digotin dinya nediya dinya nedî, bilxur dane ser gotin mala me eydî

Destarê bilxur li welat berê du kevir bûn. Kevirê binî pîjek dixistin navê, yê ser jî nava wê de qulek mezin çêdikirin, genim berdidan nav û kevir digerandin, her wiha ew genimê kelandi hûr dibû û dibû bilxur, lê hurîkên wî jî çêdibûn, ji wê re jî digotin bilxurê hûr. Bi bilxurê hûr jî kifte çêdikirin.

Ji dan kutanê re jî aşek hebû. Ew aşa kevireki mezin bû, nava wî derdixistin bi qasî tenekekî genim bikevê, jê re conî digotin. Conî ji kevirê nerm çêdibû lê her malek coniyê wan tunebû. Mirov dikare bêje di gundek biçûk de 2-3 conî ancex hebûn. Dûvre gazî ciwanên cîran dikirin û bi mêkuta ew genima dikutan. Bi gelemperî du heba bihev re li conî dixistin, du heb jî li dor conî rudiniştin, genim davêtin ber mêkuta, lewra dema bi mêkuta li conî dixistin genim belav dibû, carnan derdiket serlêva conî, ku tevlihev neba dan baş nedihat kutanê.

Li welatê me cîhki ciwana hevdu nasbikira tunebû, bes dawet hebûn, jixwe li welat pirrên ciyan govenda mêr û jinan jî cuda bû, ta van salê dawîn jiyana nû tevlihev kir!.. Ciyê duwemîn yê boy naskirinê conî bûn. Ciwana dema dan dikutan bihev re sohbet jî dikirin, wisan dibû sedemê naskirina wan jî. Hinek caran jî liber conî ciwana quweta xwe diceribandin, bihev re diketin reqabetê, dema yekî mêkut li conî dixist yê din mêkutê xwe amade dikir, wisan yek wî yek yê din ta kîjan zû biwestiya. Xwarina wê rojê liser xwediyê bilxur bû, hinekan merdî dikirin ji wan re cixare jî distendin, lê kesî boy vî karî ucret nedistend.

Hinek xwedanê bilxur jî mexsûs wan dikir reqabetê daku zûtirî danê xwe bikutin. Dan kutan jî him ji kultura me ye, him jî karekî alîkariyê bû di nava cîranan de.

Belku niha hinek xwendevan qet navê coni seh jî nekiribin. Min xwest binvîsim daku ney jibîr kirin.

سه شنبه 9 خرداد 1391برچسب:, :: 13:11 :: نويسنده : hevydar

دل نوشته های زیبای کردی

یک شنبه 7 خرداد 1391برچسب:, :: 14:56 :: نويسنده : hevydar

Gul

Biro qeytan û çav bi kil

Biskên dirêj li ser mil

Bejina zirav rîhan şitil

Te mal li min kire kavil

Ji te pêva kes neket dil

Ax ji derdê te gul

Çavên reş dirêj mijgul

Bêvil zirav wek nikil

Heyrana herdu dêmgul

Te ji min bir dil û aqil

Sing boye wek du çiqil

Nav ra dixwî çi paxil

Berfa spî mîna kakil

Ji min bir hemî hawil

Çav li min bon şil û pil

Dil boye kovan û kul

Xwezî ez boma bilbil

Bêhn bikira ew sorgul

Bixwara ji wê simbil

Li min vekira ew dil

Bigirta dest û çepil

Bi min ra bikira têkil

Ax ji derdê te gul

یک شنبه 7 خرداد 1391برچسب:, :: 14:48 :: نويسنده : hevydar

الفبای مشترک زبان کردی

گسترش ارتباطات مجازی (از طريق كامپيوتر) و در دسترس بودن منابع متنوع اطلاعات الكترونیكی روی اينترنت موجبات سوالات تكنيكی را در زمینه‌ی شكل و نحوه استفاده از ابزار ارتباطی فراهم آورده است. بكار گیری اينترنت، بسرعت بخشی از زندگی روزمره خانواده‌ها در كشورهای غربی شده است. مهاجران كرد نيز به اين مسير ملحق شده و در اين روند جزو كاربران قابل ملاحظه ارتباطات اينترنتی می‌باشند.

تاريخ زبان كردی يك پديده‌ی انعطاف پذير شگفت انگيز بوده است. در حال حاضر تقريباً چهل ميليون نفر در سرتاسر دنيا به گويش‌های گوناگون زبان كردی صحبت می‌كنند. از زمانی كه سرزمين آبا و اجدادی كردها در قلب جغرافيائی خاورميانه مابين كشورهای متعددی تقسيم گرديد، و باعث تشكیل يكی از بزرگترين ملل بدون كشور (دولت) دنیا گردید، برقراری ارتباط از روی مرزهای بين المللی بسیار مشكل گرديده است. تنها از اواخر دهه هشتاد میلادی سخنوران به گويش های مختلف زبان كردی توانسته اند مابين كشورهائی كه كردستان را اداره می كنند با يكديگر ارتباط برقرار سازند. اخيراً در عصر شبكه های ارتباطات كامپيوتری، كردها فصل جديدی را در تاريخ زبانشان آغاز كرده‌اند كه ممكن است آنها را قادر سازد كه با حركتی ملی، زبان كردی را به زبان اول مورد استفاده‌ی كودكانشان تبديل نمايند.

اکنون به دلیل رشد سریع اطلاعات الکترونیکی‌، ادامهٔ حیات زبان کوردی بستگی به توانائی آن در معرفی‌ و شناساندن موثر مشکلات مردمی که به این زبان سخن میگویند دارد. نسل جوانی که دور از کردستان زندگی‌ می‌کند امروز میتواند به آسانی از طریق شبکه جهانی‌ اینترنت با همشهریان و یا همزبانان خود در دیگر نقاط دنیا به زبان مادری ارتباط برقرار کند. البته این امر نیاز به نوسازی  زبان کوردی داشته تا محدودیتی برای افراد پیش نیاید. با ایجاد چنین سیستم ارتباطی‌ گسترده، امکان ایجاد بانک اطلاعاتی الکترونیکی‌ ملی‌ برای کوردها با دسترسی آسان از طریق اینترنت به وجود خواهد آمد. چنین بانک اطلاعاتی‌ میتواند شامل اطلاعات در مورد اقشار مختلف کورد زبان باشد، که در نهایت باعث ایجاد ارتباط نزدیکتر میان گویشهای گوناگون زبان کوردی و همچنین ایجاد راهی‌ نوین برای ارتباط میان نسل قدیم و جدید خواهد شد.

در حال حاضر کوردها از چهار سیستم غیر استاندارد نوشتاری استفاده میکنند. در نواحی مرکزی از حروف الفبای عربی‌ استفاده میشود.  کوردهای ساکن در اتحاد جماهیر شوروی سابق از حروف کیریللیک استفاده میکنند و در جنوب شرقی کوردستان هم استفاده از حروف الفبای فارسی رایج است.

نبود سیستم نوشتاری مشترک ، استفاده از رسانه‌ها و نشریات مربوط به یک منطقه  خاص را در مناطق دیگر ناممکن و بیهوده می‌سازد. در نتیجه بسیاری از صاحبنظران در مورد نیاز فوری به ایجاد یک سیستم الفبایی مشترک به توافق رسیده‌اند.  فرهنگسرای زبان کوردی (کال) بر این باور است که سیستمهای کنونی نوشتاری زبان کوردی دچار کاستیها و اشکالات فراوانی‌ چون توانایی کاربردی بسیار کم مخصوصاً برای کسانی‌ که به گویش‌های متفاوت زبان کوردی سخن میگویند می‌باشد. نکته دیگر ضعیف بودن قوانین و استانداردهای جهانی فناوری اطلاعات ( آی.تی) است. برای جلوگیری از این موارد، فرهنگسرای زبان کوردی (کال) سیستم مشترک الفبایی را مطابق باISO-8859-1 بین‌المللی ایجاد کرده است.

این سیستم نوین ترکیبی‌ است از الفبای لاتین همراه با تغییرات جزئی / نشان‌ها و علائم جدید که با افزایش توانایی‌ها کار را برای کاربران آسانتر ساخته و انعطاف بیشتری بدان بخشیده است. این تلاش‌ها به منظور احیا و ترویج استفاده از زبان کوردی بویژه برای نسل جوان کورد انجام شده است.

سیستم مشترک الفبای کوردی با توجه به سه نکته زیر ایجاد شده:

۱. برای نشان دادن هر صدا یک حرف در نظر گرفته شده.( به استثنای  صداهایی مانند sh,jh)

۲. استفاده نکردن نشانه های تفکیک کننده که نوشتن آنها نیاز به استفاده از برنامه های مخصوص کامپیوتری دارد. تمام حروف  استفاده شده در این سیستم  الفبایی مشترک مطابق با ISO ۸۸۵۹-۱ لاتین ۱ برای زبانهای اروپای غربی و پیرو یک استاندارد جهانی‌ میباشند.

۳. حذف حروفی که سمبل هیچ صدا یا نشانه‌ای در زمان کوردی نمی باشند مانند ع، غ، ح .( بکار گرفتن E/'e/'H/'h/'X/'x' با توجه به گویش های گوناگون جایز می‌باشد. برای اطلاعات بیشتر میتوانید برگه پرسش‌ها و پاسخها را ببینید.) واژه‌های غرض گرفته شده  نیازمند خنثا شدن و  همخوانی با قوانین نوشتاری زبان کوردی را داشته و همزمان با حفظ این قوانین تلفظ به گویش‌های مختلف نیز باید توجیه شده باشد.

این دستگاه/سیستم الفبایی  شامل ۳۴  حرف است. ۴ حرف از نوع حروف diagraph مانند ش، ج و ۴ حرف دیگر: é/ù/ú/í/ در مجموع دارای  ۹ حرف صدا دار و ۲۵ حرف بی‌ صدا می‌باشد. با به کار گرفتن این سیستم کاربران به اسانی‌ قادر به نشر اطلاعات و همچنین استفاده از پست الکترونیکی‌ به زبان کردی خواهند بود. از دیگر فواید این سیستم امکان ساختن فرهنگ لغات کوردی ،غلط یاب واژه‌ها با استفاده از سیستمهای عامل رایج و واژه  نگارها مانند محصولات شرکت Microsoft می‌باشد.این سیستم الفبایی میتواند به آسانی و بدون  محدودیت در هر برنامه کامپیوتری یا جستجوگر به کار گرفته شود. نشریات کوردی در تمام جهان برای همگان در دسترس خواهند بود. فراگیری زبان کوردی به گویشهای گوناگون آسانتر و محبوبتر خواهد شد. جامعهٔ کورد قادر به درک بهتر پیچیدگیهای ( گویشی و فرهنگی‌) حاضر و تجزیه و تحلیل آنها خواهد بود. یک سیستم الفبایی مشترک باعث فهم بهتر و  پرورش منافع ملی‌ کورد خواهد شد.

 

یک شنبه 7 خرداد 1391برچسب:, :: 14:45 :: نويسنده : hevydar

زن اسطوره ای موسیقی کردی(( عایشه شان))

شاهزاده‌ بی تاج و تخت موسیقی کوردی، عایشه‌ شان

یکی از هنرمندهان مبارز در کوردستان ترکیه شیرزنی به نام عایشه‌ شان میباشد.

عایشه‌ شان با صدایی گرم و دلنشین، با کلامی شیوا ضرب المثل قدیمی کوردی را که‌ میگوید:\\\" شیر شیر است چه‌ زن یا که‌ چه‌ مرد\\\" به‌ اثبات رساند.

عایشه‌ شان در میان ملت کورد به‌ اسامی: عیشان کورد، عایشه‌ شان ، عایشه‌ خان، عیشان عثمان و عیشان علی مشهور بود‌.

او در آبان سال 1938 در شهر دیاربکر دیده‌ به‌ جهان گشود.

زمانی که‌ هنرمندان و آوازخوانان کورد در خانه‌ پدری عایشه‌ شان گرد می آمدند و تا سپیده‌ صبح میسرودند ، عایشه‌ شان با دوستانش در پشت درهای بسته‌ تا خود صبح گوش جان و دل به‌ صدای گرم آنان میسپرد.

محتوای آهنگهای عایشه‌ شان که‌ از طرفی او را به‌ شنونده‌ می شناساند، از طرف دیگر‌ موضوعاتی از قبیل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی را نیز در بر میگیرد.

عایشه‌ شان که‌ در حسرت دیدار از کوردستان عراق بود، در سال 1979 موفق شد که‌ این بخش از کوردستان را زیارت کند.

مردم در کوردستان عراق به‌ گرمی از او پیشوازی کردند.در دهوک، کرکوک، هه‌ولیر و بغداد، همراه با هنرمندانی چون محمد عارف جزیری، عیسی برواری، گلبهار، تحسین طاها، نسرین شروان به‌ روی صحنه‌ رفت .

هنرمند کورد عایشه‌ شان ،29 آذر ماه سال 1996 بعد از سالها خدمات متمادی برای زبان و هنر ملت تحت ستم خود در بیمارستان شهرازمیر ترکیه‌ بر اثر بیماری سرطان در تنهایی دیده‌ از جهان فرو بست.

آهنگهای مشهور و ماندگار عایشه‌ شان عبارتند از : جمبلی میر حکاری، مم و زین، لی لی بیمال، زری حیران، جمیله‌، بریوان، کوچر، لاوک متینی، میرو، حسنیکو، درد هویه‌، قدر یار، خریبم دایه‌، نوروز، ولاتی من دیاربکر.




 

پنج شنبه 4 خرداد 1391برچسب:, :: 14:47 :: نويسنده : hevydar

بسیاری از خود می پرسند آیا امیدی به گسترش کاربرد زبان کوردی وجود دارد؟

آیا می توان شان این زبان را به جایگاه مناسبی رساند؟ آیا می توان کاربرد آن را به موضوعاتی فراتر از رفع نیازهای روزمره کشاند و آنرا ابزار علم و دانش کرد، با آن شعر و ترانه سرود، رمان نوشت و تحسین خوانندگان سایر زبانها و ملتها را برانگیخت؟alt

شاید سوال ساده و بدیهی به نظر برسد اما به نظر می رسد تکرار آن مهم است. آری، امید هست و راه پیش روی زبان کوردی بسیار روشن است. می توان بحث را با ذکر دلایل بسیار ادامه داد. همچنین می توان به رویدادهای تاریخی استناد کرد و بر ادعای خود صحه گذاشت.آنچه که در حال حاضر به نام زبان ایتالیایی خوانده می شود در حقیقت تا قرن سیزدهم میلادی وجود نداشته است. ادبیات نوشته شده به زبان ایتالیایی همگی متعلق به قرن سیزدهم به بعد است. جالب است بدانیم حتی مارکوپولوی ایتالیایی، سفرنامه ی خود را با زبان فرانسوی نوشته است.امپراطوری بزرگ روم نتوانست از خود زبانی به یادگار بگذارد و از لاتین تنها نامی مانده است و اکنون در دل کتابخانه ها آرمیده است و گویشوران آن در حد نام و آوازه اش نیست. پس از انقراض امپراطوری روم، مردم ساکن در مرکز اصلی قدرت آن (ایتالیا) با پراکندگی و تنوع زبانی بسیار مواجه گشتند و سالها بعد توانستند زبان متحد خود را احیا کنند و زبان ایتالیایی نام نهند. حال چگونه است که بازماندگان امپراطوری بزرگ ماد نتوانند زبان خود را حفظ و احیا نمایند و بپرورند؟به جرات می توان گفت وضعیت امروز زبان کوردی بسیار بهتر از وضعیت زبان نو ظهور ایتالیایی در قرن ۱۳ میلادی است. پیشینه فرهنگی و تاریخی و غنای ادبی مردم کرد آنقدر روشن و استوار است که بتواند راهگشای مردم کرد در احیا و پرورش زبان کوردی باشد.اما با این حال ما کوردها که داعیه گسترش زبان خود داریم و در این راستا سایتهای زیادی بر پا نموده ایم و بعضا تمام کردها را مخاطب قرار داده ایم وگاهی بر گویش خاصی از کوردی تمرکز کرده ایم و یا اصولا الفبایی خاص را رواج می دهیم و … چه میزان برنامه ریزی زبان و مولفه های موثر در آن را مورد توجه قرار می دهیم؟برداشت من آن است که اغلب سایتهای مرتبط با زبان کوردی بر خط و دستور زبان و آیین نگارش تمرکز کرده اند و مقوله های مهمتر دیگر، فراموش شده اند و یا کمتر مورد توجه قرار دارند. در حقیقت برنامه ریزی زبان کوردی باید برای کارآمد کردن آن در سطوح مختلف باشد و صد البته موضوع حفظ ماهیت و هویت اصلی آن در این جریان کارآمدسازی نیز مورد توجه قرار گیرد.ما کردها باید نسبت به کارآمدی ابزاری زبان خود و شان عاطفی آن مطمئن شویم تا زبان دیگری را از نظر کارآیی و عاطفی به زبان خود ترجیح ندهیم و به کار نگیریم.

پنج شنبه 4 خرداد 1391برچسب:, :: 14:32 :: نويسنده : hevydar

Çiaiê agrî

کوهی دو قلو ما بین کردستان ترکیه(استان آگری) و ایران(شهر ماکو)،که مردم کرد زبان منطقه برای آن افسانه ها ساخته اند.

دارای دو قلهٔ آتشفشانی آگری بزرگ (۵۱۵۶ متر) و آگری کوچک (۳۹۵۲ متر) است.

آگری در زبان کردی به معنی کوه آتشفشانی و آتشین است.

Çiaiê agrî

سه شنبه 2 خرداد 1391برچسب:, :: 16:29 :: نويسنده : hevydar

درباره وبلاگ

سلام به تمام هموطنای عزیز ایران!به وبلاگ من خوش آمدید امیدوارم خوشتون بیاد.
نويسندگان